Η Μεγάλη Εβδομάδα της Πηνελόπης Δέλτα

Τέτοιες μέρες, τη Μεγάλη Εβδομάδα του ’40, οι Γερμανοί κυλούσαν σαν χαλύβδινος χείμαρρος, προς την Αθήνα. Και την ίδια ώρα περιμένοντάς τους, μια ηλικιωμένη Ελληνίδα ζούσε τη δική της Μεγάλη Εβδομάδα κρατώντας ένα συγκλονιστικό ημερολόγιο. Την έλεγαν Πηνελόπη Δέλτα.

Η συγγραφέας των παιδικών μας χρόνων, με το άμεσο οικείο ύφος, τη ζεστή γλώσσα, με τη λεπτή ευαισθησία, είναι ίσως ένα κοινωνικό φαινόμενο της εποχής της που δεν έχει ερευνηθεί ακόμα αρκετά. Κόρη του ευεργέτη Εμμανουήλ Μπενάκη, γεννημένη μέσα στον πλούτο και τη χλιδή των ομογενών της Αλεξάνδρειας έσπασε νωρίς τα δεσμά αυτά και αγκάλιασε τα δημοκρατικά οράματα του 1910.

Στα 1939, όταν προετοιμάζεται ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ηλικιωμένη και παράλυτη. Το χέρι της δεν μπορεί να πιάσει το μολύβι. Ζει, όμως με πάθος τα καυτά γεγονότα και τα καταγράφει. Νιώθει ότι η Ευρώπη πεθαίνει και θυμώνει, όταν βλέπει γύρω της τους Έλληνες του καιρού της, να θαυμάζουν τυφλά τα ευρωπαϊκά πρότυπα – ξεχνώντας κάποιες δικές μας σελίδες:

«Όλος ο σνομπισμός μας, όλη μας η έλλειψη εθνικής υπερηφάνειας, χρωστιέται στη φοβερή άγνοια της ιστορίας μας. Θαμπωνόμαστε με μια Ζαν ντ’Αρκ και ξεχνάμε τις χιλιάδες Μεσολογγίτισσες και Ψαριανές που τινάχθηκαν στον αέρα.

Ω άθλια άγνοια – και Φραγκικό πασάλειμμα…»

Απρίλης του ’41: Αρχίζει ο Γολγοθάς της Ελλάδας – και η Μεγάλη Εβδομάδα της Πηνελόπης Δέλτα που θα κρατήσει ακριβώς 22 μέρες. Οι Γερμανοί μπαίνουν στην Ελλάδα.

«Δύο μέρες βάσταξε ηρωικά ο στρατός μας στη Θράκη. Η Τουρκία βέβαια δεν κούνησε. Δύο φυλάκιά μας έπεσαν στα χέρια των Γερμανών…»

Οι τρεις κόρες της και οι εγγονές της είναι σκορπισμένες σε διάφορα νοσοκομεία – στη Μακεδονία και στην Ήπειρο. Δεν ξέρει που ακριβώς βρίσκονται, αλλά για μια γυναίκα σαν τη Δέλτα, αυτό δεν έχει, τώρα, σημασία.

«Κηφισιά 9 Απριλίου 1941: Τα παιδιά μου σκορπισμένα, αν και χάθηκαν, είναι άτομα. Και τα άτομα σε τέτοιες καταστροφές μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Μένει ο στρατός της Θράκης της Μακεδονίας.

Αυτά μετρούν τώρα, αυτά είναι τώρα στην πρώτη σειρά…»

Με το αυτί κολλημένο στο παλιό ξύλινο ραδιόφωνο που είναι πλάι στο γραφείο της ζει όλες τις διεθνείς εξελίξεις. Στα 68 της χρόνια η Πηνελόπη Δέλτα, καθηλωμένη σε ένα γραφειάκι στην Κηφισιά, είναι μία ακαταμάχητη πολιτική ρεπόρτερ που θα τη ζήλευαν πολλοί σημερινοί συνάδελφοί της:

Τηλεφωνεί, ρωτάει, μαθαίνει, πάσχει.

Και διατηρεί πάντα ένα σπάνιο πολιτικό αισθητήριο.

Στις 25 Απριλίου η Κηφισιά περιμένει τους Γερμανούς, που θα κατέβουν, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, απ’ το Διόνυσο. Ο αδελφός της Δέλτα προσπαθεί να την πείσει να αφήσει το μοναχικό κάστρο της και να κατέβει για ασφάλεια στην Αθήνα.

«Παρασκευή 25 Απριλίου: Αύριο ίσως μπουν οι Γερμανοί. Τηλεφώνησε ο αδελφός μου να κατεβούμε στο σπίτι του γιατί είναι άγνωστο από πού θα μπουν οι Γερμανοί. Αποκρίθηκα πως θα μείνουμε σπίτι μας.

Είναι λόγος να σκεφτόμαστε την ασφάλειά μας την ώρα που η Αθήνα θα έπρεπε να γίνει ένα μεγάλο Κούγκι και να καταπιεί χιλιάδες Γερμανούς κάτω απ’ τα ερείπιά της…»

Η Αθήνα δεν κατάπιε τους Γερμανούς, κάτω απ’ τα ερείπιά της, όπως ονειρευόταν η Πηνελόπη Δέλτα. Η ίδια όμως έδωσε την προσωπική της απάντηση στη Μοίρα. Στο συρταράκι του γραφείου της στην Κηφισιά έκρυβε ένα μικρό μπουκάλι με δηλητήριο – έτοιμο για την ώρα που τα γερμανικά τανκς θα περνούσαν τις πύλες της Αθήνας. «Τι δύναμη και τι θάρρος σου δίνει η γνώση πως έχεις λίγο θάνατο μέσα στην τσέπη» γράφει στο ημερολόγιό της.

Στις 27 Απριλίου, βλέποντας απ’ το παράθυρό της την καταπράσινη, τη γελαστή Κηφισιά χαράζει τις τελευταίες φράσεις της ζωής της:

«Κυριακή 27 Απριλίου: Οι Γερμανοί μπαίνουν στας Αθήνας. Καημένη Ελλάδα. Ώρα 10 π.μ.»

Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH.

Σύνθεση αποσπασμάτων από το άρθρο του Φρέντυ Γερμανού, «Η Μεγάλη Εβδομάδα της Πηνελόπης Δέλτα», εφημερίδα «Έθνος της Κυριακής» στις 27/04/1984. Το άρθρο περιέχει αποσπάσματα του ημερολογίου της από το Αρχείο του Παύλου Ζάννα.

Πηγή: Αρχεία Ιστορίας και Τέχνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ. Άδεια χρήσης: CC BY-NC-ND 4.0 GR Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα