«Η εξομολόγηση» του Απόστολου Γεραλή από τη συλλογή του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ.

«Η εξομολόγηση» του Απόστολου Γεραλή (1886-1983) αποτελεί ένα από τα μνημειακά έργα της συλλογής του Τελλογλείου. Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορούν –μεταξύ άλλων- το επιβλητικό μέγεθός του αλλά κι ο ατμοσφαιρικός χαρακτήρας του. Πρόκειται για μια ηθογραφική σκηνή, η οποία διαδραματίζεται σε εσωτερικό χώρο. Στο δεξί μισό της σύνθεσης εικονίζεται καθήμενος ένας ηλικιωμένος ιερέας, ενώ στο αριστερό μια γυναίκα που γονατιστή μπροστά του, εξομολογείται. Ο ιερέας, χαμηλώνει το κεφάλι, καθώς στρέφεται προς την πιστή, η οποία καλύπτει με τα χέρια της το πρόσωπό της.

Το έργο της συλλογής του Τελλογλείου παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με την ελαιογραφία του ίδιου καλλιτέχνη με τίτλο «Ιερέας αναγιγνώσκων» (1917), η οποία βρίσκεται στο Ίδρυμα Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο. Η συγγένεια ανάμεσα στους δύο πίνακες έγκειται κυρίως στη μορφή του ιερέα. Και στις δύο περιπτώσεις ο ηλικιωμένος άνδρας με την πλούσια γενειάδα και την ατημέλητη κόμη αποδίδεται καθισμένος σε καρέκλα με υψηλό ερεισίνωτο. Το κεφάλι και τα βλέφαρά του είναι και στα δύο έργα χαμηλωμένα προκειμένου να ανταποκριθεί στο θέμα που πραγματεύεται έκαστο εξ αυτών. Στην περίπτωση του πίνακα του Τελλογλείου το χαμηλωμένο βλέμμα παραπέμπει στο καθήκον του εξομολόγου που με ευσπλαχνία και προσοχή ακούει την πιστή, ενώ σε εκείνο της Πινακοθήκης Αβέρωφ υποδηλώνει την προσήλωσή του στο βιβλίο που διαβάζει.

Και στα δύο έργα διακρίνεται η επιρροή του Γεωργίου Ιακωβίδη (1853-1932) κοντά στον οποίο μαθήτευσε ο Απόστολος Γεραλής στο πλαίσιο των σπουδών στο Σχολείο των Τεχνών. Η επίδραση του μεγάλου δασκάλου αναγνωρίζεται στον τρόπο που διαχειρίζεται ο Γεραλής το φως, το οποίο διαχέεται από το παράθυρο. Η αντανάκλαση των ακτινών του ηλίου στο πάτωμα κι από εκεί στον τοίχο που βρίσκεται πίσω από τη γυναίκα, τονίζει την αντίθεση ανάμεσα στα φωτεινά και τα σκιερά τμήματα της σύνθεσης. Η ανάδειξη των περισσότερο λαμπερών περιοχών ως φωτεινών ανταυγειών, συνιστά διακριτικό στοιχείο του γερμανικού ιμπρεσιονισμού. Οι θερμοί τόνοι του καφέ συντελούν στη διαμόρφωση ενός χώρου οικείου, που αποπνέει γαλήνη, ηρεμία, ενώ παράλληλα οι τονικότητες που κυριαρχούν παραπέμπουν στην Ακαδημαϊκή ζωγραφική. Χρώμα και φως αποσκοπούν να επιτείνουν την περιγραφική λεπτομέρεια, η οποία δηλώνεται και στη γλώσσα του σώματος των μορφών.

Η σύγκριση του έργου της Πινακοθήκης Αβέρωφ με εκείνο της συλλογής του Τελλογλείου επιτρέπει τη χρονολόγηση και του δεύτερου γύρω στο 1917. Το γεγονός ότι η μορφή του ηλικιωμένου άνδρα απαντάται και σε τρίτη ελαιογραφία του ίδιου δημιουργού που φέρει τον τίτλο «Ιερέας» (1917), επιβεβαιώνει πιθανότατα τον ισχυρισμό αυτό. Το σίγουρο πάντως είναι στα πρώιμα αυτά έργα καταδεικνύεται η επιρροή που δέχτηκε ο Γεραλής από τον Ιακωβίδη κυρίως στα πρώτα χρόνια της καλλιτεχνικής του διαδρομής.

Χριστίνα Τσαγκάλια
Τμήμα Συλλογών Έργων Τέχνης
Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.