Το Τελλόγλειο σας αποστέλλει ψηφιακά μπουκέτα από τις Συλλογές του με ευχές για Καλή Πρωτομαγιά

Τα λουλούδια υπήρξαν διαχρονικό θέμα απεικόνισης. Από την Αρχαιότητα ως σήμερα τα λουλούδια είναι παρόντα στην τέχνη. Σε διάφορους πολιτισμούς και εποχές, αποτελούσαν συμβολική συμπύκνωση της Ομορφιάς της Φύσης, αντιπροσώπευαν ηθικές αξίες, όπως η αγνότητα, συμβόλιζαν τη φθαρτότητα, το βραχύβιο και τη θνητότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, συνδέθηκαν με λαϊκές παραδόσεις και μύθους και πάντα ήταν ένα εύγλωττο σημαίνον της έκφρασης συναισθημάτων.

Η ανθογραφία, όπως και οι νεκρές φύσεις, συνιστούσαν θεματική δεσπόζουσα, καθώς εντάσσονταν στον ορίζοντα προσδοκίας και υποδοχής της ευημερούσας αστικής τάξης στην Ευρώπη στις αρχές του 17ου αιώνα, αν και η ιεραρχική αξιολόγηση που ίσχυε τις τοποθετούσε μετά με την ιστορική ζωγραφική, την προσωπογραφία και την τοπιογραφία. Μετά την αναίρεση της ιεραρχίας των ειδών, η ανθογραφία άνθησε. Συχνά τα λουλούδια ήταν παρόντα σε προσωπογραφίες ή ηθογραφίες, συνοδευτικά συνήθως των γυναικείων μορφών, σηματοδοτώντας ηθικές ποιότητες της απεικονιζόμενης μορφής. Στα μέσα του 19ου αιώνα ο ρεαλισμός εξοβέλισε τις ανθογραφίες, ενώ ο ιμπρεσιονισμός μετέφερε σε άλλη διάσταση τη βαρύτητα της απεικόνισης, στη μελέτη του φωτός και της σκιάς. Ο Σεζάν προσέδωσε στη νεκρή φύση εικαστική και μεταφυσική δυναμική. Από τη δεκαετία του 1970 τα άνθη επιστρέφουν με άλλες ιδεολογικές και κοινωνικές σημάνσεις.

Η νεκρή φύση πρωτοεμφανίζεται στην Ελλάδα το 1878 στο περιοδικό Παρνασσός , με αφορμή την ελληνική συμμετοχή στην παγκόσμια έκθεση του Παρισιού. Στα τέλη 19ου αι. και στις αρχές του 20ού οι νεκρές φύσεις συνάδουν με τις ανάγκες και τις αναζητήσεις της αστικής τάξης.

Στις Συλλογές του Τελλογλείου ανήκουν αρκετά έργα με άνθη, ως κύριο θέμα ή παραπληρωματικό, έργα ευρωπαϊκής τέχνης, αλλά κυρίως ελληνικής, από την Επτανησιακή Σχολή και τη Σχολή του Μονάχου έως σήμερα. Ενδεικτικά σήμερα παρουσιάζονται ορισμένα, λάδια, υδατογραφίες, τέμπερες, χαρακτικά, μικτές τεχνικές, textile κ.α., δημιουργίες παραστατικής, αφαιρετικής, μεταφορικής, συμβολικής-αλληγορικής εικαστικής γλώσσας. Σ’ αυτά διαπιστώνεται η πολλαπλότητα και η έκταση αναζητήσεων, τύποι και στοιχεία του παρελθόντος, γραφή ακαδημαϊκή και έμφαση στην οπτική πραγματικότητα, τον «αντικειμενικό κόσμο», τα εξωτερικά περιγραφικά χαρακτηριστικά, αλλά και υποκειμενικές αντιακαδημαϊκές, αντιρεαλιστικές διατυπώσεις, με σχηματοποίηση, έμφαση στα δομικά χαρακτηριστικά, χειρονομιακή γραφή, πυρετώδεις πινελιές, εκφράζοντας νέες αξίες, ρεύματα και τάσεις. Εμφανές και το ιδιαίτερο ύφος του κάθε καλλιτέχνη, ζωγράφου ή χαράκτη, με το οποίο κατορθώνει να αποδώσει την υφή, την αφή, σχεδόν και το άρωμα… των λουλουδιών, άλλοτε με χαρακτήρα ιδεαλιστικό-εξιδανικευτικό, άλλοτε αναζητώντας νέες εκφραστικές και εννοιολογικές δυνατότητες. Σε πολλά έργα η προσέγγιση υπερβαίνει το διακοσμητικό ή αφηγηματικό ύφος.

Τα λουλούδια σε ζωγραφικά έργα και μικτές τεχνικές
Ο Γεραλής με ακαδημαϊκή γραφή και πιστότητα, ο Αξελός με σχεδιαστικά και ιμπρεσιονιστικά στοιχεία, ο Φριλίγκος με εξπρεσιονιστικές διαθέσεις και ρεαλιστικό ιδίωμα, η Μπεκιάρη με εξπρεσιονιστική απτική επέμβαση, επάλληλες στρώσεις, πυκνότητα και χρωματικό παλμό, ο Λούστας με εξπρεσιονιστική γραφή και δυναμικούς άξονες, η Πρέκα με φωτισμό ιμπρεσιονιστικό και διαφάνεια χρωματική, η Νάτση με ιμπρεσιονιστικά αφαιρετικά διδάγματα, ο Νίκος Σαχίνης με μετιμπρεσιονιστικά στοιχεία, ιδιαίτερη προοπτική και ελλειπτικό χώρο, ο Ξενής Σαχίνης με παράθεση αφηρημένων και σχεδιαστικών στοιχείων και χρωματικών εντυπώσεων, ο Μακρουλάκης με τη ρεαλιστική, ακριβολογική υδατογραφία, ο Πατρικαλάκης με αναφορές στο Θέατρο των Σκιών δίνουν, άλλοτε με την εκφραστική δύναμη του χρώματος ή την ποίηση της γραμμής, μια πολυδιάστατη οπτική, με γλώσσα δηλωτική ή αμφίσημη-υπαινικτική.

Το λουλούδι γίνεται στοιχείο πολιτικό, κριτικό σε έργα με πολιτικούς συμβολισμούς. Στο τρίπτυχο του Σόρογκα, σημαίνουσα είναι η παρουσία του κόκκινου γαρύφαλλου στο πέτο, το παλλόμενο λευκό του άνθους που ξεθωριάζει. Το άνθος υποστασιοποιεί το νόημα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, όπως και στο έργο του Κανιάρη, το κόκκινο λουλούδι με τους γύψους και τα συρματοπλέγματα συνιστά κοινωνιολογική μαρτυρία, εντάσσεται στα σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά συγκείμενα.

Στο οπτικοκινητικό άνθος της Ζερβού η διαφάνεια ύλης, οι εστίες φωτός και οι αρμονικές συστοιχίες μαρτυρούν την επίδραση της οπ αρτ.

Ο Λογοθέτης χρησιμοποιεί τα νήματα ως πλαστικές αξίες, για να δημιουργήσει τα δικά του λουλούδια, σε μια σύγχρονη ερμηνεία του θέματος του memento mori, του υπομνηματισμού της έννοιας της φθοράς και του τραύματος.

Η Μασούρα χρησιμοποιεί γήινα υλικά, νήματα, ίνες, φλοιούς, πλέγματα χόρτων και τα συναρμόζει με την αρχέγονη υφαντική τεχνική σε έργο χωροϋφαντικής, αναζητώντας μνημονικά ίχνη.

Εμβληματικό το κινημένο λουλούδι του Leger με σουρεαλιστική φαντασία, ρυθμική κίνηση και μηχανική ομορφιά.

Τα λουλούδια σε έργα χαρακτικής
Το μετιμπρεσιονιστικό-εξπρεσιονιστικό ιδίωμα του Θεοδωρόπουλου, η αναπαραστατικότητα αλλά και η κυβιστική-εξπρεσιονιστική σχηματοποίηση του Γιαννουκάκη, οι λεπτές χαράξεις, πυκνές γραμμώσεις, διάστικτες ή γραμμωτές επιφάνειες και γεωμετρικές δομές του Παπαδημητρίου, η άρτια λεπταίσθητη τεχνική του Κεφαλληνού, η αδρότητα των χαράξεων του Τάσσου με τις συμβολικές σημάνσεις, η συνύπαρξη ακαδημαϊκών, ρεαλιστικών και μοντερνιστικών στοιχείων καθιστούν τα έργα αυτά σημαντικά παραδείγματα της χαρακτικής τέχνης.

Ο Κοψίδης με στοιχεία της μεταβυζαντινής, λαϊκής ζωγραφικής, αντιρεαλιστικό ύφος και σουρεαλιστική διάθεση εκφράζει οικολογικές ανησυχίες. Η απουσία των λουλουδιών στο έργο «Προκήρυξη προς τα λουλούδια να έρθουν πάλι» συνιστά ισχυρή παρουσία, καθώς το ερειπωμένο και άνυδρο τοπίο με τη γυμνή μορφή είναι ένα ηχηρό σημαίνον.

Ο Πεντζίκης με την ψηφαρίθμηση, ρυθμικά σύνολα αριθμητικών αξιών και χρωμάτων, την ξεχωριστή πουαντιγιστική μετιμπρεσιονιστική γραφή, δίνει τη δική του εκδοχή.

Ο Ιωάννου σε έργα με σουρεαλιστικές διαστάσεις και στοιχεία της ποπ αρτ, ο Ρογκότης με εξπρεσιονιστική γραφή σε έργα με κοινωνικές προεκτάσεις, ο Ορφανός με εξπρεσιονιστικό-αφαιρετικό χαρακτήρα, ο Γουρζής με μικρογραφικές διατυπώσεις, η Κομιανού σε μια ελλειπτική γραφή, η Δρακούλη με αφαιρετική σχηματοποίηση, η Σχοινά με σχεδιαστικά στοιχεία και λυρική διάθεση, δίνουν τη δική τους εκδοχή λουλουδιών.

Οι καλλιτέχνες που αναφέρθηκαν μέσα από μια πολλαπλότητα τάσεων, παραστατικά, αινιγματικά και αφηρημένα-ελλειπτικά στοιχεία, συμβολικούς τύπους, εναλλαγές τεχνικών, γλώσσα δηλωτική ή υπαινικτική, εκφράζουν μεταφυσικά, υπαρξιακά ερωτήματα, διάφορες εννοιολογικές και εικαστικές αντιλήψεις ή συγκινήσεις.

Το μοτίβο των λουλουδιών συναντάται και σε άλλες Συλλογές του Τελλογλείου, όπως στα υφαντά καθώς και στα έργα κινεζικής και ιαπωνικής τέχνης. Αναστασία Πάκα Τμήμα Συλλογών Έργων Τέχνης Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ.